Brodawki płaskie i wklęsłe (flat or inverted nipples)

lek. Monika Żukowska-Rubik

Pani Zuzanna przed kilkoma godzinami urodziła dorodnego synka. Dziecko zostało położone na brzuchu mamy, położna próbowała przystawić go do piersi, ale próby nie powiodły się. Pani Zuzanna ma wklęsłe brodawki, tak jak jej matka i siostra. Chciałaby karmić dziecko piersią, ale uważa, że nie będzie to możliwe, matka i siostra nie karmiły piersią.

Brodawki mogą mieć różne kształty i wielkość, niekiedy są krótkie, płaskie lub wręcz wklęsłe. Taki kształt mogą mieć obie brodawki lub tylko jedna. W przypadku brodawek o nietypowych kształtach należy ocenić kilka podstawowych cech, które mogą ułatwiać dziecku uchwycenie piersi: wysuwalność brodawek wklęsłych, stawianie się płaskich pod wpływem stymulacji oraz elastyczność brodawki i otoczki. Jeżeli brodawka uchwycona palcami u podstawy daje się wysunąć, brodawka płaska stawia się, są one rozciągliwe, to karmienie tą piersią nie powinno stanowić problemu i nie są potrzebne dodatkowe zabiegi. (Fot. 1)

Warto zapewnić matkę, że w przypadku „trudnych” brodawek karmienie także jest możliwe (dziecko chwyta dużą część otoczki, a nie tylko brodawkę). Często już w ciąży, dzięki zwiększeniu elastyczności tkanek gruczołu piersiowego, brodawki przybierają właściwy kształt, a każde karmienie lub odciąganie mleka dodatkowo je rozciąga. Dużo też zależy od dziecka. Żywotny, szeroko otwierający buzię, dobrze ssący noworodek może sobie poradzić nawet z trudniejszą brodawką.

Uwaga! Badania kliniczne nie potwierdziły skuteczności ćwiczeń Hoffmana i nakładek korygujących stosowanych w ciąży w celu poprawienia kształtu brodawek wklęsłych i nieelastycznych. (Alexander 1992, Midwifery 1994)

Co robić po porodzie:

Jak najszybciej przystawić dziecko do piersi, nie opóźniać pierwszego karmienia
Zalecić matce noszenie nakładek korekcyjnych pomiędzy karmieniami (fot. 2 – te z mniejszym otworem)

Można zalecić wykonywanie rozciągających ćwiczeń Hoffmana trzy razy dziennie po 10 razy (fot. 3).

Zaproponować kilka sposobów pomagających przygotować brodawki bezpośrednio przed karmieniem:
- odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu, by otoczka była miękka i dziecko mogło prawidłowo uchwycić pierś
- stymulowanie brodawki dotykiem
- rolowanie palcami u podstawy, wyciąganie laktatorem lub strzykawką z obciętą końcówką i włożonym odwrotnie tłokiem
Nauczyć matkę karmienia w pozycji krzyżowej lub spod pachy, w których łatwiej jest przystawić dziecko
Przystawiać dziecko do piersi, gdy jest spokojne, można wcześniej podać kilka łyżeczek pokarmu, by nie było bardzo głodne.
Uprzedzić matkę, by unikała smoczka, zanim dziecko nauczy się ssać. Smoczek będzie zdecydowanie łatwiejszy dla dziecka i może być mu trudniej zaakceptować mniej „wygodną” pierś.
Dobrym rozwiązaniem może okazać się w okresie przejściowym zastosowanie cienkiego, silikonowego kapturka do karmienia. Warto, aby sposób podania piersi z kapturkiem i bez kapturka pokazał doradca/konsultant laktacyjny. Powinien tez zasugerować, jaki rozmiar kapturka wybrać. Kapturek należy stosować jak najkrócej, co kilka karmień podejmować próby przystawienia bez kapturka.
Jeżeli kompletnie nie udaje się nakarmić dziecka piersią, matka powinna ściągać pokarm, aby utrzymać laktację. Pokarm należy podawać podawać dziecku łyżeczką lub kubkiem (małe ilości), większe porcje butelką ze smoczkiem, ale indywidualnie dobraną i w taki sposób, aby uczyć prawidłowego chwytania piersi. Tu też pomocny będzie doradca/konsultant laktacyjny.

Pamiętaj! Matce potrzebne jest wsparcie fachowej osoby, która nauczy ją jak przygotować piersi przed karmieniem i pomoże prawidłowo przystawiać dziecko!

Większość matek z płaskimi czy wklęsłymi brodawkami zaczyna karmić piersią bez problemów już po kilku dniach od porodu.

Badasz piersi i oceniasz brodawki: obie są wklęsłe w niewielkim stopniu, prawa jest wysuwalna, lewa nie, otoczki są miękkie, rozciągliwe. Pani Zuzanna pyta ciebie, czy dziecko będzie nakarmione butelką i jakie mleko podaje się w szpitalu.

Jak poprowadzisz rozmowę?

……
……
……
……
……

Odpowiedz na pytanie pani Zuzanny (np. proszę się nie martwić, nie pozwolimy by dziecko było głodne; jeśli to konieczne podajemy dzieciom …), a następnie:

Nie będąc natarczywym, zapewnij, że karmienie w przypadku wklęsłych brodawek jest możliwe i udało się wielu matkom, choć na pewno wymaga na początku cierpliwej nauki. Prawa brodawka pani Zuzanny jest wysuwalna, wiec jej szanse na karmienie piersią znacznie rosną.
Spróbuj zachęcić ją, by ostateczną decyzję o karmieniu butelką odłożyła na kilka dni.
Zaproponuj na ten czas pomoc w przystawianiu dziecka do piersi, pokaż sposoby przygotowania brodawek przed przystawieniem dziecka, zaleć nakładki korygujące i ćwiczenia Hoffmana.
Wytłumacz, kiedy i jak powinna odciągać pokarm, pomóż nakarmić dziecko, gdy nie uda się przystawienie do piersi.
Nie pozostawiaj jej samej z tym problemem!

Alexander JM, Grant AM, Campbell MJ. Randomised controlled trial of breast shells and Hoffman’s exercises for inverted and non-protractile nipples. BMJ. 1992 April 8;304(6833):1030-2.

Midwifery. Preparing for breast feeding: treatment of inverted and non-protractile nipples in pregnancy. The MAIN Trial Collaborative Group. Midwifery. 1994 Dec;10(4):200-14. [No authors listed]

Karmienie piersią w teorii i praktyce. Praca zbiorowa pod red. Nehring-Gugulska M, Żukowska-Rubik M, Pietkiewicz A. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna; 2012.