Długie karmienie piersią lub mlekiem kobiecym jest wyborem mamy i dziecka.
Zgodnie ze światowymi rekomendacjami najzdrowszym sposobem żywienia dzieci jest karmienie mlekiem kobiecym wyłącznie przez około 6 miesięcy i kontynuowanie w czasie wprowadzania stałych produktów przez rok, dwa lub dłużej. Żadna instytucja nie podaje terminu zakończenia karmienia naturalnego pozostawiając tę decyzję w gestii matek i dzieci. [1-4]
Długość karmienia zależy od cech gatunkowych takich jak: długość ciąży, dojrzałość osesków, potrzeby żywieniowe, wyżynanie się zębów, dojrzałość układu immunologicznego. Z analiz antropologicznych wynika, że u człowieka karmienie piersią naturalnie kończy się między 2 a 7 rokiem życia. Jednak na decyzję o zakończeniu karmienia wpływają czynniki społeczne takie jak: warunki życia matek, metody opieki nad dziećmi, polityka zdrowotna kraju, rozwój przemysłu i dostęp do żywności dla dzieci oraz czynniki kulturowe takie jak: zachowania innych matek, moda (technologia vs ekologia), akceptacja społeczna. [5]
Choć średnia długość karmienia liczona dla świata wynosi 3,8 roku, w naszym obszarze kulturowym za długie karmienie piersią lub mlekiem kobiecym (odciąganym i podawanym dziecku) uważa się karmienie ponad 12 miesięcy.[5]
Szacuje się, że w Polsce 50 tysięcy matek karmi dzieci ponad rok lub dłużej.
Według danych GUS za 2013 rok 43 tysiące matek karmi dzieci jeszcze w 12 miesiącu. [6] Nasze badanie wykonane w 2017 roku objęło 4168 mam karmiących dzieci od roku do 3 lat, a nawet dłużej (6%). 40% mam deklarowało, że chce karmić, aż dziecko samo zrezygnuje.[7]
Mamy długokarmiące (DKP) są w Polsce jedną z bardziej krytykowanych grup społecznych. Z naszego badania wynika, że aż 63% z nich spotkało się z nieprzychylnymi uwagami i były zniechęcane do karmienia. W 76% były krytykowane, obrażane, wyśmiewane przez rodzinę lub znajomych. 75% usłyszało nieprzyjemne uwagi lub zalecenia od pracowników ochrony zdrowia, z czego 28% od pediatrów. [7] Polscy stomatolodzy uznali karmienie piersią po 12. miesiącu za istotny czynnik ryzyka próchnicy, [8] co jest mocno kontrowersyjne w świetle badań. [9]
Oto niektóre wypowiedzi lekarzy przytaczane w badaniach przez matki [10]:
To już pora, aby odstawić od piersi, jest taka duża, a mleko Pani już nie jest wartościowe.
Dziecko co mogło to już najlepsze zjadło, a teraz to Pani ma problem emocjonalny w głowie, że Pani nadal chce karmić (dziecko 18 mc).
Na każdej wizycie po ukończeniu przez synka 12 miesięcy pediatra zachęcał do odstawienia, bo kiedy ja choruje to nie mogę brać żadnych leków, a dla dziecka to już właściwie nie daje żadnych korzyści.
Ma już 18 miesięcy, trzeba już dziecko odstawić, bo jak będzie pani długo karmić to: córka będzie mieć problemy ze zgryzem, wady wymowy, będzie psychicznie uzależniona od Pani, zamknięta w sobie i w ogóle czym starsza tym trudniej będzie odstawić.
Lekarz stwierdził, że karmi się piersią do szóstego miesiąca, a potem z piersi płynie nic nie wartościowa woda …. uśmiałam mu się w twarz pytając skąd ma te dane.
Po roku z kości wydziela się związek, który jest toksyczny dla dziecka… Po zacytowaniu przeze mnie ustaleń WHO, dowiedziałam się, że są one tylko dla krajów trzeciego świata.
Jedna z dentystek wręcz na mnie nakrzyczała, że to moja wina, po co jeszcze karmię, a zwłaszcza w nocy.
Opracowano na podstawie badań i rekomendacji:
Global Strategy for infant and young child feeding. Annex 2. [W:] Infant and young child nutrition. Geneva: 55 WHA, Report by the Secretariat; 2002. Po polsku na www.cnol.kobiety.med.pl, Publikacje
Eidelman AL, Schanler RJ et al. AAP, Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics 2012 Mar;129(3):e827-41. Epub 2012 Feb 27. Po polsku na cnol.kobiety.med.pl, Publikacje
Fewtrell M, Bronsky J, Campoy C, Domello M, Embleton N i wsp. Complementary Feeding: A Position Paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. JPGN 2017;64: 119–13. Po polsku na cnol.kobiety.med.pl, Publikacje
Bębenek D, Nehring-Gugulska M, Żukowska-Rubik M, Milczarek M. Long-term breastfeeding observation in the context of early childhood dental caries prophylaxis. Poster for Medela’s 14th International Breastfeeding and Lactation Symposium, London, England. 4-5 April 2019
Olczak-Kowalczyk D i wsp. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, Sekcji Stomatologii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy i konsultanta krajowego w dziedzinie stomatologii dziecięcej dotyczące związku sposobu karmienia dziecka w drugim roku życia z próchnicą wczesnego dzieciństwa. Nowa Stomatologia 1/2017.
Stanowisko Centrum Nauki o Laktacji w sprawie karmienia piersią i mlekiem kobiecym w kontekście profilaktyki próchnicy wczesnodziecięcej. Bębenek D, Nehring-Gugulska M, Żukowska-Rubikwww.cnol.kobiety.med.pl, Publikacje
Żukowska-Rubik M., Nehring-Gugulska M.: Czy Polska jest krajem przyjaznym matce karmiącej i jej dziecku? Raport z badania Centrum Nauki o Laktacji. Część 1. 2016. Dostępny na cnol.kobiety.med.pl, Publikacje, Sytuacja w Polsce
Peres KG, Cascaes AM, Nascimento GG, Victora CG. Effect of breastfeeding on malocclusions: a systemic review and meta-analysis. Acta Paediatrica. 2015; 104: 54-61)
Czosnykowska-Łukacka M, Królak-Olejnik B, Orczyk-Pawiłowicz Breast Milk Macronutrient Components in Prolonged Lactation. Nutrients 10 (12):1893 December 2018
Bernatowicz-Łojko U, Sinkiewicz-Darol E, Wesołowska A i wsp. The macronutrient and energy contents of expressed human milk in the Polish population in prolonged lactation. Toruń, Polska. UKMBA Conference, poster
Dewey KG. Nutrition, growth, and complementary feeding of the breastfed infant. Pediatr Clin North Am. 2001 Feb;48(1):87-104.
Wyniki badań epidemiologicznych prowadzonych w ramach programu „Monitoring Stanu Zdrowia Jamy Ustnej 2008”. http://www.mz.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0009/24876/wyniki_moni_2008_02009.pdf.
Stolarczyk A, Szott K, Socha P: Ocena sposobu żywienia niemowląt w wieku 6 i 12 m.ż. w populacji polskiej w odniesieniu do zaleceń Schematu Żywienia Niemowląt z 2007 roku. Standardy Medyczne Pediatria 2012; 9: 545-551.
Łukasik R, Waksmańska W, Gawlik K et al.: Stan wiedzy rodziców na temat żywienia dzieci od urodzenia do 3 lat. Nowa Pediatria 2014; 2: 56-62.
Olczak-Kowalczyk D. Stanowisko polskich ekspertów dotyczące zasad żywienia dzieci i młodzieży w aspekcie zapobiegania chorobie próchnicowej. Nowa Stomatologia 2/2015, s. 81-90.
