Nawał (przepełnienie) /Breast Fullness/

Magdalena Nehring-Gugulska

Dlaczego?

Od około 40 godziny po porodzie do końca 4 doby gruczoł piersiowy pod wpływem 10 -krotnego spadku poziomu progesteronu, przy obecności dojrzałych komórek sekrecyjnych  oraz wysokiego poziomu prolaktyny rzędu 200 ng/ml zaczyna wytwarzać 10 – krotnie więcej pokarmu (laktogeneza II). Z poziomu poniżej 100 ml w 1-2 dobie  produkcja rośnie do 500 – 750 ml w 5 dobie. (Neville 2001) Woda i składniki typowe dla mleka dojrzałego (patrz rozdz. 3) zaczynają pojawiać się w coraz większych ilościach. Oczywiste jest, że do gruczołu muszą napływać substraty wraz z krwią i limfą. Więc wypełnione „po brzegi” są zarówno przewody mleczne jak i naczynia krwionośne i chłonne. Tzw. nawał jest to stan fizjologiczny, jednak gruczoł tak silnie napina skórę, że stwarza niemałe problemy matkom. Produkcja mleka jest w tych dniach nieustabilizowana i nadmierna w stosunku do potrzeb noworodka. Matki określają ten moment słowami: „pojawił się pokarm”, jednak nie jest to słuszne stwierdzenie, bo zarówno w ciąży jak i w pierwszych godzinach po porodzie gruczoł produkował pokarm, tylko o innym składzie (rozdział 3). Proces ten może być opóźniony (5-6 doba) z powodu stresu okołoporodowego, u matek z cukrzycą, po cięciu cesarskim lub zahamowany z powodu pozostawienia fragmentu łożyska. (Neville 2001)

Jak rozpoznać?

• Typowe występowanie 2 – 4 (6) doba po porodzie (nawał).
• Dotyczy obu piersi jednocześnie.
• Pokarm płynie z piersi.
• Dziecko ssie i słychać przełykanie.
• Piersi miękkie, nie zaczerwienione, nie bolesne.
• Brak gorączki.
• Stan ogólny i samopoczucie matki dobre, czasem niepewność, rzadko lęk.

Z czym różnicować?

Z obrzękiem/zastojem, zapaleniem piersi.

Co robić?

Uspokoić matkę, że taki stan jest stanem fizjologicznym i świadczy jedynie o prawidłowej laktacji. Po zebraniu wywiadu dotyczącego postępowania w laktacji oraz zbadaniu piersi, ocenie aktu karmienia należy:

• Skorygować technikę karmienia (wg rozdziałów 6 i 7)
• Skorygować sposób postępowania w laktacji (wg standardów podanych w rozdziale 8).
• Jeśli nawał jest znacznie nasilony można zalecić kilka sposobów łagodzenia objawów. Są nimi:
  • Zimne okłady na piersi po karmieniach (na ok. 20 min.)
  • Picie naparu z szałwi (1-2 saszetki dziennie) przez 1-2 doby
  • Jeśli dziecko nie jest w tym czasie karmione piersią – odciąganie pokarmu (min. 8 razy na dobę)

Pamiętaj!

W okresie nawału prawidłowe zachowanie matki, zgodne ze standardami postępowania w laktacji (patrz rozdział 8), stanowi profilaktykę powikłań (obrzęku, zastoju).

Ćwiczenie:

Pani Ewie w czwartej dobie po porodzie fizjologicznym bardzo powiększyły się piersi i stały się mocno napięte. Mały Krzyś dużo śpi i ssie pierś co 3 – 4 godziny. Pani Ewa czuje się dobrze, ale nieprzyjemne napięcie piersi jej dokucza. Bojąc się komplikacji, zwraca się do  Ciebie o pomoc, bo właśnie obejmujesz dyżur.

Co zrobisz  i co doradzisz Pani Ewie?

1…………………………………………………………………………………………………………………………………

2…………………………………………………………………………………………………………………………………

3…………………………………………………………………………………………………………………………………

4…………………………………………………………………………………………………………………………………

5…………………………………………………………………………………………………………………………………

6…………………………………………………………………………………………………………………………………

1. Zbierz wywiad, obejrzyj akt karmienia i oceń pozycję, sposób przystawienie i czy dziecko prawidłowo chwyta i ssie pierś. (rozdział 6 i 7)
2. Zmierz matce temperaturę.
3. Pomóż prawidłowo przystawić dziecko i zwróć uwagę matce na cechy prawidłowego uchwycenia i ssania piersi. (rozdział 6)
4. Zaleć częstsze karmienia, 8 – 12 razy na dobę i pokaż jak można rozbudzać noworodka. Zwróć jej uwagę na odpowiednią długość karmień. Zachęć do karmień nocnych.
5. Wlej otuchę w serce pacjentki!

Neville M. Lactogenesis. Pediatr Clin North Am, 2001,48 (1): 35 – 52

Nehring – Gugulska M. zaburzenia przepływu pokarmu. W: Karmienie piersią w codziennej praktyce. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012