Karmienie a płodność

Karmienie a płodność

Każda karmiąca matka przez pewien okres nie ma ani owulacji, ani miesiączki. Ta tzw. niepłodność laktacyjna jest jednym z logicznych etapów cyklu rozrodczego kobiety (Kennedy 1995). Stan fizjologicznej niepłodności jest spowodowany neuro – hormonalnym zablokowaniem funkcji jajników. Rola prolaktyny w tym procesie jest wciąż niejasna. Jak długo matka jest niepłodna zależy od jej cech indywidualnych oraz od sposobu karmienia dziecka. Karmienie musi być efektywne i częste. Dobrze, jeśli jest wyłączne tzn. bez dopajania, dokarmiania, stosowania smoczków. Uznaje się pierwsze 12 tygodni połogu za całkowicie niepłodne. U kobiety, która karmi sztucznie okres niepłodności skrócony jest do 3 tygodni (Troszyński 2005)

Metoda laktacyjnej niepłodności (LAM – Lactional Amenorrhea Method) została zalecona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do powszechnego stosowania. Jest to ekologiczna metoda planowania rodziny o skuteczności 98%. Po spełnieniu warunków i przy wyłącznym karmieniu piersią możliwość zajścia w kolejną ciążę wynosi 0,7%, a przy prawie wyłącznym (podawanie do 2 razy dziennie innych płynów) 2,9% przez pierwsze 6 miesięcy.

Warunki niepłodności laktacyjnej wg metody LAM:

1. Dziecko ma mniej niż 6 miesięcy.
2. Dziecko jest karmione wyłącznie lub prawie wyłącznie piersią (dopajanie 2x dziennie, dokarmianie 1 raz dziennie).
3. Mama nie miesiączkuje (nie pojawiła się żadna krwawa wydzielina z pochwy do 56 dni po porodzie).

Co zrobić aby wzmocnić efekt niepłodności w czasie karmienia piersią?

• Karmić często, zgodnie z potrzebami dziecka, min. 6 razy na dobę,w dzień i w nocy.
• Unikać przerw w karmieniu dłuższych niż 4 godziny w dzień i 6 w nocy. (wg Mc Neilly)
• Karmić efektywnie (dziecko prawidłowo ssie i prawidłowo przybiera na wadze).
• Unikać dopajania i dokarmiania dziecka.
• Unikać smoczka do uspokajania dziecka
• Łączny czas karmienia w ciągu doby wynosi przynajmniej 100 minut na dobę. (wg Roetzera)

W okresie późniejszym, gdy dziecko ma powyżej sześciu miesięcy i zaczyna spożywać inne pokarmy – szanse na poczęcie rosną. Ale, jeśli matka nadal nie miesiączkuje, są niewielkie (6% wg Premy). Niepłodność laktacyjna jest utrzymana u 5-10% matek w 18 miesiącu po porodzie (Troszyński 2005). Należy pamiętać, że wystąpienie owulacji u ok. 50% kobiet może poprzedzać wystąpienie miesiączki. W związku z tym warto rozpocząć obserwacje objawów powracającej płodności odpowiednio wcześniej – pomocna jest obserwacja zmian zachodzących w śluzie pochwy, zmian szyjki macicy oraz wahań temperatury mierzonej w pochwie lub dołączyć inną metodę planowania rodziny. Metodami pierwszego rzutu w okresie karmienia są metody naturalne: LAM i NPR, lub barierowe (prezerwatywy, środki plemnikobójcze). Metodami drugiego rzutu są: środki hormonalne zawierające progestageny (minipills, iniekcje w formie depo). Antykoncepcja hormonalna nie jest polecana matkom karmiącym – estrogeny zmniejszają ilość wytwarzanego pokarmu.

1. Kennedy KI, Labbok MH, Van Look PF,. Lactation amenorrhea method for family planning. Int J Gynecol Obstet.1996; 54: 55-57
2. Troszyński M. Naturalne planowanie rodziny. Warszawa 2005
3. Rozpoznawanie płodności, praca zbiorowa pod red. prof. dr med. M. Troszyńskiego, wyd. Bonami, Warszawa 2009
4. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Praca zbiorowa pod red. Nehring-Gugulska M, Żukowska-Rubik M, Pietkiewicz A. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna; 2012. Wydanie II poprawione. 2017
5. Metoda Roetzera http://iner.pl/metoda-rotzera/
6. Prema K, Naidu AN, Neelakumari S, Ramalakshmi BA. Nutrition–fertility interaction in lactating women of low income groups. Br J Nutr. 1981 May;45(3):461–467