Jak zmienia się pokarm?J
Magdalena Nehring-Gugulska, Patrycja Stelmaszczuk
Na skład pokarmu wpływa wiele czynników. To fenomen natury. Tak jak zmieniają się potrzeby dziecka, w poszczególnych fazach rozwoju, tak odpowiednio organizm matki dostosowuje skład mleka.
Mleko wcześniacze (Premature milk)
W pokarmie matki wcześniaka jest więcej białka, hormonów, czynników wzrostu, immunoglobuliny SIgA, laktoferryny, wapnia, fosforu, cynku, magnezu, żelaza, potasu, sodu, chlorków, prawdopodobnie więcej tłuszczów, w tym cholesterolu, fosfolipidów i średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCT), mniej laktozy. Mleko to ma wyższą wartość energetyczną (58-70 kcal/dl w porównaniu z mlekiem dojrzałym (48-64 kcal/dl) (Lawrance, 2005)
Mleko przedporodowe (Prepartum milk)
Wydzielanie mleka w gruczołach piersiowych (laktogeneza I) rozpoczyna się ok. 16 tygodnia ciąży. Mleko to kumuluje się w przewodach mlecznych, u niektórych kobiet kropelki mleka pojawiają się na brodawkach. Mleko to zawiera dużo białka, sodu, chlorków, mało laktozy i tłuszczów. (Walker, 2002; Lawrance, 2005)
Siara (Colostrum)
To pierwszy pokarm, jaki uzyskuje noworodek. Wydzielanie siary trwa przez 4 – 6 pierwszych dni po porodzie. Siara jest gęstym, żółtawym płynem. Barwę nadaje jej beta-karoten. Objętość siary w pierwszych dobach po porodzie nie jest duża, dziecko przyjmuje raptem 50 – 100 ml/dobę (mała pojemność żołądka, słabe możliwości trawienne, wydalnicze itp.), ale w siarze jest wtedy bardzo wysokie stężenie immunoglobulin, zwłaszcza klasy SIgA oraz leukocytów (ochrona immunologiczna). W porównaniu z mlekiem dojrzałym jest też więcej sodu, potasu, chlorków, białka i witamin A, E i karotenu, mniej tłuszczów i laktozy. Ma niższą wartość kaloryczną (67 kcal/dl) niż mleko dojrzałe (75 kcal/dl). (Lawrance, 2005)
Mleko przejściowe (Transitional milk)
Jest fazą przejściową od siary do mleka dojrzałego pomiędzy 7 a 14 dobą. Jest białawe, zmienne. Obniża się poziom immunoglobulin i białka oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wzrasta poziom laktozy, tłuszczów i witamin rozpuszczalnych w wodzie. Rośnie wartość kaloryczna. (Lawrance, 2005)
Mleko dojrzałe (Mature milk)
O mleku dojrzałym możemy mówić od 2 tygodnia po porodzie. Jest ono niebieskawe, wodniste, klarowne. Zwiększa się jego objętość, kaloryczność, zawartość laktozy, tłuszczów, obniża poziom białka.
Tłuszcze w mleku kobiecym
Tłuszcze są najbardziej zmiennym składnikiem pokarmu kobiecego. Ich stężenie zmienia się w czasie jednego karmienia (patrz niżej), zależy od odstępu między karmieniami, stopnia opróżnienia piersi, okresu laktacji i może być różne w obu piersiach i u różnych kobiet. Początkowo dziecko uzyskuje pokarm pełnowartościowy, ale niskotłuszczowy, a wraz z pobieraniem pokarmu i opróżnianiem się piersi, poprzez zwiększoną przepuszczalność nabłonka wydzielniczego otrzymuje pokarm coraz bardziej tłuszczowy. Pod koniec karmienia stężenie tłuszczu u niektórych kobiet może sięgać 5%! Dziecko sterując częstością i długością karmień zapewnia sobie dostawę tłuszczów w odpowiedniej ilości. (Lawrance, 2005, Hartamnn, Hale 2007). Nie należy więc wmawiać matkom, że na początku karmienia „leci woda, a pod koniec zupa”! To nie prawda! Jak również nie należy ich straszyć, że jak krótko karmią, to dziecko nie zje II fazy mleka. Dziecko, które je szybko i sprawnie, zje obie fazy mleka w 10 minut, a nawet i krócej. Maluch, który je powoli, potrzebuje adekwatnie więcej czasu.
Mleko I fazy (Foremilk)
W pierwszych minutach ssania: jest wodniste, poziom tłuszczu jest niski (2%).
Mleko II fazy (Hindmilk)
W późniejszych minutach ssania: poziom tłuszczu jest wysoki (5- 6%).
Piśmiennictwo:
- Lawrence RA. Biochemistry of human milk. Lawrence RA, Lawrence RM, ed. Breastfeeding. A guide for the medical profession. Philadelphia, Pensylvania: Elsevier Mosby; 2005.
- Walker M. Normal nutrition and biochemistry. Core Curriculum for Lactation Consultant Practice. ILCA, Jones and Bartlett Publishers, Sudbury. Massachusetts, 2002.
- Hale T, Hartmann P. Textbook of Human Lactation. Hale Publishing 2007