Pierwsze karmienie
MonikaŻukowska-Rubik, Magdalena Nehring-Gugulska
Kiedy zacząć?
Najlepiej w pierwszych 2 godzinach po porodzie! Wtedy noworodek jest aktywny i odruch szukania (rooting reflex) jest bardzo silny. Budzi się instynkt macierzyński u matki. Karmienie należy rozpocząć, gdy noworodek zaczyna szukać piersi. Opóźnianie pierwszego karmienia jest u wielu noworodków przyczyną kłopotów ze ssaniem piersi.
Zarówno po porodzie fizjologicznym jak i po porodzie zabiegowym możliwe jest ułożenie osuszonego noworodka bezpośrednio na skórze, w ramionach matki. Kontakt „skóra do skóry” (skin-to-skin contact) nowonarodzonego dziecka z matką pozwala na osiedlenie się na skórze dziecka niegroźnych dla niego bakterii ze skóry matki, ale także wpływa pozytywnie na długość karmienia piersią (Mikiel-Kostyra K, 2002). Należy pamiętać o okryciu noworodka tam, gdzie nie przylega do matczynej skóry, aby zapobiec wychłodzeniu. Kontakt taki powinien trwać do zakończenia pierwszego karmienia. W czasie trwania pierwszego kontaktu należy ocenić stan noworodka i przeprowadzić wstępne badanie fizykalne. Pomiary, kąpiel, iniekcje itp. należy wykonać po zakończeniu pierwszego karmienia. (AAP 2012) Po porodzie zabiegowym w znieczuleniu przewodowym kontakt „skóra do skóry” powinien przebiegać jak wyżej opisano. Podane środki znieczulające działają krótko i nie mają wpływu na dziecko. Jeśli zabieg wykonano w znieczuleniu ogólnym pierwszy kontakt i pierwsze karmienie odbywa się na sali pooperacyjnej po wybudzeniu się matki.
W czasie 2 – 20 godzin od urodzenia następuje okres obniżonej aktywności noworodka. (Riordan, 1993). Rytm karmień w I dobie jest odpowiednio rzadszy. Od II doby zaczynają się bardzo częste karmienia (8 – 12 na dobę), które umożliwiają odpowiednią stymulację laktacji.
Jak karmić?
pozycja matki i dziecka + sposób przystawiania = technika karmienia
uchwycenie piersi + ssanie = mechanizm ssania
Istnieje bardzo wiele pozycji do karmienia dziecka. Są one często zróżnicowane ze względu na sytuację, w jakiej znajduje się matka lub dziecko. Inaczej karmi się wcześniaka, inaczej dziecko dwuletnie. Jednak dzięki prawidłowej technice karmienia osiągamy prawidłowy mechanizm ssania. Zanim matka i dziecko wprawią się, co pozwoli na przyjmowanie swobodniejszych pozycji, karmienia powinny odbywać się według poniższych zasad:
Zasady prawidłowej pozycji matki i dziecka:
- matka siedzi lub leży wygodnie, jest rozluźniona
- podtrzymuje pierś czterema palcami od spodu, kciuk układa na piersi (litera C), palce nie dotykają otoczki i nie uciskają piersi
- dziecko brzuszkiem przylega do ciała matki, twarzą jest skierowane do piersi
- głowa dziecka znajduje się w osi kręgosłupa, nie zgina się (linia przechodząca przez ucho, ramię, biodro dziecka jest prosta)
- główka, plecy i pośladki dziecka są stabilnie podtrzymywane
- głowa dziecka znajduje się na wysokości piersi, nos naprzeciw brodawki
Prawidłowe pozycje do karmienia
- klasyczna (cradle):
Matka ma podparte plecy, stopy na podłodze lub podnóżku, dziecko przytulone brzuszkiem do brzucha matki, główka opiera się w zgięciu łokciowym, przedramię matki podtrzymuje plecy, a dłoń pośladki dziecka; pozycja najczęściej używana
- krzyżowa (modified cradle, cross):
Dziecko jest ułożone jak w pozycji klasycznej, ale trzymane ręką przeciwną do piersi, z której jest karmione. Dłoń matki podpiera główkę dziecka, przedramię jego plecy. To pozycja polecana na czas nauki, pozwala na dobrą kontrolę sposoby przystawienia.
- spod pachy (futbolowa) (footboll, side – sitting):
Dziecko brzuszkiem jest zwrócone do boku mamy, nóżki znajdują się pod pachą. Dłoń mamy podtrzymuje główkę dziecka, a przedramię jego plecy. Ważne, aby nózki nie dotykały oparcia fotela. Pozycja dobra dla wcześniaków, dzieci słabo ssących, stosowana w czasie zaburzeń przepływu pokarmu.
- leżąca (side – lying):
Matka układa się na boku, ramię jest oparte na podłożu, głowa nieco wyżej na poduszce. Małe poduszki warto włożyć pod plecy i między kolana. Dziecko leży przy matce (brzuszek do brzucha), oparte na jej ramieniu lub bezpośrednio na podłożu. Warto podeprzeć dziecko poduszką, by nie odsuwało się w czasie ssania. Powyższa pozycja umożliwia matce odpoczynek w czasie karmienia, zalecana szczególnie do karmienia w nocy, a także po cięciu cesarskim.
- leżąca po cięciu cesarskim:
Matka leży całkiem na plecach lub na pół boku, głowa dość wysoko podparta, dziecko jest ułożone całkiem na mamie lub wysoko na poduszkach ułożonych wzdłuż jej ciała, z boku podtrzymywane jej ramieniem podpartym poduszkami tak, by jego głowa znajdowała się na wysokości piersi. Zalecana do karmienia w pierwszych godzinach po cięciu cesarskim w znieczuleniu przewodowym, kiedy dolna część ciała matki jest bezwładna.
Ćwiczenie
Spójrz na zdjęcie i odpowiedz na pytania:
- Czy technika karmienia jest prawidłowa?
- Jakie błędy popełnia matka?
- Jakie konsekwencje mogą wyniknąć z takiego sposobu karmienia?
ODPOWIEDZI:
- Nie, dziecko zbyt płytko chwyta pierś
- Pierś jest uchwycona pomiędzy palec wskazujący i środkowy (chwyt papierosowy), z silnym uciskiem
- bolesność i uszkodzenia brodawek, obrzęk/zastój, zapalenie piersi, niedobór pokarmu