Zatkanie przewodu mlecznego

M. Nehring-Gugulska

Dlaczego?

Na każdym etapie laktacji może dojść do zaburzeń w przepływie pokarmu przez jeden z przewodów mlecznych lub wyprowadzających. Z powodu przepełnienia i znacznego poszerzenia przewodu dochodzi do ucisku naczyń włosowatych i miejscowego obrzęku tkanek zrębu gruczołu. Większe nasilenie obserwuje się w okresach zimowych. (Riordan, 1999).

Predysponują:

– nieprawidłowa technika karmienia,

– nagła zmiana w sposobie postępowania (zbyt rzadkie, zbyt krótkie karmienie) – często z powodu zmian lub zamieszania w organizacji życia domowego,

– nadmiernie rozbudzona laktacja (np. przez odciąganie pokarmu po każdym karmieniu),

– ucisk ubrania, biustonosza, torby lub uraz zewnętrzny (np. forsowny masaż).

– stres, przemęczenie.

Uwaga! Powikłaniem nieleczonego zatkania przewodu mlecznego jest zapalenie piersi.

Jak rozpoznać?

Dotyczy na ogół jednej piersi.
Pokarm wypływa ze zdrowej części gruczołu.
Dziecko ssie i słychać przełykanie, ale może ono trwać krócej.
Fragment piersi powyżej miejsca zatkania jest twardszy od pozostałej części gruczołu, samoistnie bolesny, zaczerwieniony.
Jeśli zatkanie zlokalizowane jest w przewodzie biegnącym tuż pod skórą, wyczuwalny jest guzek (rozdęty przewód)
Jeśli zatkanie jest zlokalizowane blisko ujścia przewodu, na brodawce widoczna jest biała plamka („korek” z zalegającego pokarmu)
Temperatura ciała w normie.
Stan ogólny dobry, rzadko lęk, ale zdarza się niepokój z powodu „guzka”.

Z czym różnicować?

Z zapaleniem piersi, ropniem piersi, łagodnym guzkiem piersi, nowotworem piersi (!), torbielą mleczną.

Co robić?

Wyjaśnić matce, że w tym przypadku częste karmienie jest najwłaściwszym leczeniem. Zaniedbanie lub niedokładne stosowanie zaleceń może skończyć się zapaleniem. Jeśli zachodzi potrzeba, uspokoić, że większość tego typu zmian w okresie laktacji nie jest zmianą nowotworową. Po zebraniu wywiadu dotyczącego trybu życia i postępowania w laktacji oraz po zbadaniu piersi i ocenie aktu karmienia należy:

Skorygować technikę karmienia (zajrzyj do rozdziału 6 i 7)
Skorygować postępowanie w laktacji (wg standardów podanych w rozdz. 8)
Wyeliminować wszelkie możliwe przyczyny: zmiana biustonosza, sposobu podtrzymywania piersi, ułożenia nosidełka itp.

Następnie zalecić:

rozpoczynania karmienia chorą piersią,
częste i odpowiednio długie karmienia, zwłaszcza z chorej piersi
ułatwiania wypływu z zablokowanego fragmentu poprzez ciepłe okłady i delikatne masowanie chorego fragmentu w czasie karmienia, naprzemiennie z falą wypływu pokarmu (Smith, Heads 2002)
zmiany pozycji do karmienia, tak aby w czasie ssania bródka lub nosek dziecka były od strony chorego fragmentu,
ograniczanie produkcji mleka w zablokowanym fragmencie gruczołu poprzez zimne okłady po karmieniach (mokre kompresy, lód)
leki niesterydowe przeciwzapalne: ibuprofen 200 mg co 4-6 godzin

Ćwiczenie

Pani Maria karmi piersią 6 tygodniowego Marcinka. Marcinek bardzo dobrze ssie. Od kilku dni trwa zamieszanie w domu Pani Marii – wielkie pakowanie całej rodziny na wakacje. Matka wczoraj zauważyła czerwoną plamę na skórze prawej piersi od strony pachy. Miejsce to po pewnym czasie stało się bolesne i twardsze niż pozostała cześć gruczołu. Samopoczucie ma dobre, ale bardzo wystraszyła się, że to guz. Pani Maria nosi biustonosze z fiszbinami. Musisz coś poradzić.

Co zrobisz i co doradzisz Pani Marii?

1…………………………………………………………………………………………………………

2…………………………………………………………………………………………………………

3…………………………………………………………………………………………………………

4…………………………………………………………………………………………………………

5…………………………………………………………………………………………………………

6…………………………………………………………………………………………………………

7…………………………………………………………………………………………………………

8…………………………………………………………………………………………………………

9…………………………………………………………………………………………………………

10…………………………………………………………………………………………………………

11…………………………………………………………………………………………………………

1. Po zebraniu wywiadu i zbadaniu piersi przeprowadź różnicowanie, a następnie uspokój matkę, że to tylko zatkanie przewodu, a nie nowotwór piersi. 2. Przestrzeż przed konsekwencjami zaniedbania leczenia i zmotywuj do wprowadzenia odrobiny ładu w dotychczasowy tryb życia. 3. Zmierz matce temperaturę. 4. Poproś matkę o nakarmienie dziecka w twojej obecności i oceń pozycję, przystawienie i czy dziecko ssie prawidłowo. 5. Zaleć częste karmienia (co 2 – 3h), poprzedzone ciepłymi okładami. 6. Zaleć karmienie w pozycji „spod pachy” (jeśli zajęte są zewnętrzne kwadranty piersi). 7. Zaleć ciepły okład i delikatne naprzemienne masowanie chorego fragmentu w trakcie karmienia. 8. Doradź zmianę rodzaju biustonosza na model bez fiszbin. 9. Zaleć zimne okłady po karmieniach na prawą pierś na ok. 20 minut. 10. Zaleć ibuprofen na 3 dni. 11. Poproś o zgłoszenie się do ciebie jeśli zagorączkuje lub po kilku dniach nie będzie wyraźnej poprawy.

Nehring – Gugulska M. Karmienie piersią. Praca zbiorowa pod redakcją Nehring-Gugulskiej M, Żukowskiej-Rubik M. KUKP. Warszawa 2006

Nehring – Gugulska M. Problemy z piersiami. W: Problemy w laktacji. Podręcznik dla uczestnika kursu. CNoL Warszawa 2010.

Riordan J. Auerbach K. Breast-related problems. W: Breastfeeding and human lactation. Jones and Bartlett Publishers. Sudbury, Massachusetts. 1999

Smith A, Heads J, Breast Pathology w: Walker M, Core Curriculum for Lactation Consultant practice, Jones and Bartlett Publishers, 2002