Centrum Nauki o Laktacji im. ANNY OSLISLO

Wspieranie kobiet karmiących piersią

dr n. o zdr. Beata Sztyber

Powszechny powrót do karmienia naturalnego wymaga czasu, właściwej polityki zdrowotnej państwa oraz dostępu do informacji i wiedzy na dobrym poziomie dla rodziców i osób opiekujących się matkami i dziećmi.

Wiemy, że człowiek uczy się przez całe życie. Na proces uczenia składa się wiele elementów takich jak obserwacja, doświadczanie, przeżywane emocje, świadomy wysiłek intelektualny. Uczymy się żyjąc i uczestnicząc w życiu innych ludzi, nie zawsze świadomie zapamiętujemy to, czego doświadczamy.

Do karmienia piersią kobieta przygotowuje się na długo przed zajściem w ciążę (Neifert M, 1988). W ciągu całego jej życia zostaje ukształtowana postawa wobec zjawiska karmienia naturalnego, na którą wpływa wiele czynników:

Wiele jest powodów, dla których warto wspierać karmiącą kobietę:

Wzmacnianie więzi między matką a dzieckiem – wspierając karmiącą kobietę pomagamy jej w budowaniu dobrej relacji z dzieckiem, co będzie procentowało w przyszłości. Matka karmiąca swoje dziecko piersią pozostaje z nim dłużej w bezpośrednim fizycznym kontakcie, niż wtedy, gdy dziecko jest karmione inaczej. Dzięki temu lepiej zna i rozumie swoje dziecko, ma więcej możliwości cieszenia się jego bliskością, częściej doświadcza poczucia spełnienia w macierzyństwie. Dziecko natomiast poza zaspokojeniem głodu i pragnienia w sposób nieograniczony, ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, które we wczesnym okresie niemowlęcym związane jest z kontaktem fizycznym, otrzymuje stymulację do rozwoju intelektualnego i emocjonalnego poprzez dobry kontakt wzrokowy, ma szansę na „wdrukowanie opiekuna” we właściwym czasie i rozpoczęcie procesu separacji od matki (Schaffer 1981, Przetacznik-Gierowska 1994,Vial-Courmont 2000, Kmita 2004) .

Pomoc merytoryczna – zadaniem podstawowym pracowników ochrony zdrowia jest pomoc merytoryczna. W odniesieniu do karmienia piersią to przede wszystkim prawdziwa, oparta na aktualnej wiedzy medycznej informacja przekazywana matkom oraz praktyczna pomoc w nauce techniki karmienia piersią i ocenie efektywności karmienia. Pomoc ta jest konieczna do rozpoznawania i terapii problemów laktacyjnych tak, aby efektywne karmienie piersią było możliwe na każdym jego etapie. (Oslislo 2004)

Budowanie poczucia kompetencji – opiekując się matką przekazujemy informacje w sposób werbalny i poza werbalny. Kobieta znajdująca się w szczególnej sytuacji życiowej przetwarza je, ucząc się swojej wartości jako matki i rozumienia własnego dziecka. Poprzez okazywanie matce zaufania, wiary w zdolności rodzicielskie i okazywanie uznania dla jej wysiłku pomagamy jej poczuć się pewnie i kompetentnie. ( Winnikot D.W., 1993; Kmita G. 2004)

Samodzielność matki – to jak szybko matka osiągnie samodzielność na swojej drodze rodzicielskiej zależy od wielu czynników. Do najistotniejszych należy zaliczyć dojrzałość emocjonalną matki oraz otrzymywane wsparcie. Najważniejsze źródło wsparcia to najbliżsi, którzy rozumnie pomagają w codziennym życiu, kochają i dodają wiary we własne siły. Drugim bardzo istotnym źródłem wsparcia są przedstawiciele ochrony zdrowia, występujący z pozycji autorytetu merytorycznego. Warto zawsze wykorzystać tę sytuację do wzmocnienia matki, szczególnie jeżeli nie najlepiej radzi sobie z karmieniem. Uczciwość, życzliwość i rzetelność osoby pomagającej może być bardzo pomocna w zrozumieniu przez matkę problemu, sensownego wyboru sposobu postępowania i uporania się z nim. Ostatecznym celem pomocy jest sytuacja, gdy matka radzi sobie samodzielnie. (Kmita G., 2004; Tackett K.K. 2003)

Kiedy pomoc jest potrzebna?

Typowym doświadczeniem pierwszych dni po porodzie jest tzw. „smutek matczyny” (baby-blues), który powinien się zamknąć się między 3 a 14 dobą po porodzie. Jeżeli zadania, przed którymi staje matka są możliwe do wykonania, to po pewnym czasie osiąga ona równowagę. Zdarza się jednak, że równowaga nie zostaje osiągnięta. Taka sytuacja trudna jest okolicznością niekorzystną w procesie nabywania kompetencji rodzicielskich i budowania wiary matki we własne siły. (Tomaszewski 1978)

Pojawieniu się sytuacji trudnej sprzyjają:

Pamiętaj!

Utrzymywanie się sytuacji trudnej może doprowadzić do zakłócenia funkcjonowania człowieka, a nawet trwałych zmian o charakterze patologicznym i dezorganizacji zachowania. Jej skutki odnoszą się nie tylko do karmienia piersią, ale wpływają na wszystkie relacje między matką i dzieckiem.

Formy pomocy laktacyjnej

Osobisty, całodobowy kontakt. Dla matki forma wygodna, dla osób pomagających uciążliwa. Wadą jest niemożność przeprowadzenia badania i obserwacji, co skutkuje największym ryzykiem błędu.

W wydzielonym pomieszczeniu, określonym czasie porad udziela fachowiec. Forma bardzo skuteczna. Wadą jest konieczność dojazdu, co może być barierą. Jeśli poradnia działa przy szpitalu matki z grupy ryzyka można umówić na wizytę już przy wypisie.

Forma bardzo skuteczna. Dla wielu matek jest to lepsze rozwiązanie niż wizyta w Poradni Laktacyjnej.

Kontakt z innymi doświadczonymi matkami może być bardzo pomocny. Ważne wsparcie dla pracowników służby zdrowia. W złożonych problemach laktacyjnych pomoc merytoryczna może okazać się niedostateczna.

Bywa bardzo skuteczna, mało rozpowszechniona.

Przy dobrze funkcjonującej opiece środowiskowej i odpowiednim przeszkoleniu pracowników POZ bardzo skuteczna forma pomocy.

Może być bardzo cenna, jeśli uda się pozyskać przychylność najbliższych.

Często bywa jedynym znanym matkom miejscem, gdzie mogą otrzymać pomoc w razie wystąpienia problemów laktacyjnych. Pomoc ta może być skuteczna, jeśli osoby pomagające są profesjonalnie przygotowane.